Ma`rif Aqli

آر. آرنالدز در این مقاله با نگاهى تاریخى، جایگاه «علم منطق» را در جهان اسلام و نیز ارتباط آن را با دیگر علوم اسلامى، از جمله نحو، تفسیر، فقه، کلام، فلسفه و عرفان بررسى مى کند. او ضمن بررسى واکنش هاى نخستین اندیشمندان مسلمان در برابر ترجمه متون منطقى، دیدگاه هاى منطق دانان مسلمان را با دیدگاه هاى ارسطویى مقایسه مى کند. منطق با ترجمه ها و شرح ها به جهان اسلام وارد شد، و با این که ابتدا برخى آن را به کلى نفى مى کردند، از نظر آرنالدز، حتى کسانى که آن را مى پذیرفتند، با فروکاستن آن به ابزارى براى ارزیابى نام ها و معانى از مسیر ارسطویى جدا مى شدند. پیش فرض هاى کلامى و نفوذ آثار سریانى و رواقى نیز از عوامل دیگرى بود که در آغاز ظهور منطق اسلامى، آن را از منطق ارسطویى جدا مى ساخت. آرنالدز در کنار این امور، به خلاقیت ها و ابتکارات شارحانى مانند فارابى و ابن رشد نیز اشاره کرده، تأکید مى ورزد که با آثار ابن سینا منطق به منزله بخش مقدماتى فلسفه تثبیت شد، همان گونه که با آثار غزالى، وارد علم فقه گردید. با این حال، او اذعان مى دارد که حتى پیش از غزالى نظریه استدلال، در چارچوب علم اصول، کانون توجه مسلمانان بوده است.