Ma`rif Aqli

بررسى رابطه علوم با یکدیگر از جنبه هاى گوناگون اهمیت دارد. در این راستا، بحث از نسبت کلام و فلسفه اسلامى اهمیت ویژه اى دارد. پس از ورود فلسفه به جهان اسلام، مخالفت هاى زیادى با آن شد؛ تا جایى که بعضى از اساس، منکر فلسفه اسلامى شده، آن را به کلام تنزل داده اند. در این نوشتار، با پذیرش فلسفه اسلامى و اثبات استقلال کلام اسلامى و فلسفه اسلامى، به همراه بیان وجوه تمایز آن دو، به مسائل مشترک فلسفه و کلام نیز اشاره و با اثبات اتحاد و تعامل آن دو در برخى مسائل، تأثیرهاى متقابل این دو علم بررسى شده است. این مسئله نه تنها سبب تنزل فلسفه به کلام نمى شود، بلکه برهانى کردن کلام و تکامل آن را در بر دارد. در بیشتر منازعات کلام با فلسفه، کلام به سوى فلسفه آمده و شکل برهانى و عقلى به خود گرفته است؛ تا جایى که برخى محققان معتقدند کلام در فلسفه هضم شده است.