Ma`rif Aqli

حکیم تِرمِذى از عارفان و محدثان بزرگ سده سوم هجرى است که آثار فراوانى از وى برجاست. او به تصریح برخى از صوفیه، صوفى نبوده است و لقب «حکیم» به همین معنا اشاره دارد. با آنکه از حکیم ترمذى زندگینامه خودنوشتى باقى مانده، آگاهى هاى ما از سرگذشت وى فراوان نیست. او نخستین کسى است که در تاریخ عرفان اسلامى مسئله ولایت و ختم ولایت را در کتاب ختم الاولیاء یا سیرة الاولیاء به صورت نظریه اى کامل مطرح کرد و بیشترین شهرت او به همین سبب است. تأثیر حکیم ترمذى بر عارفان پس از خود، تا زمان ابن عربى بسیار اندک بوده است؛ اما ابن عربى و پیروانش، به ویژه در مسئله ولایت و ختم ولایت، به شدت از وى تأثیر پذیرفته اند. این مقاله به چهار موضوع پرداخته است: زندگى و آثار ترمذى، رابطه او با تصوف، نظریه ولایت، و تأثیر وى بر عارفان پس از خود.