Ma`rif Aqli

یکى از بحث هاى اساسى معرفت شناسى، مسئلة بدیهیات است. بدیهیات در دیدگاه هاى معرفت شناختى بیشتر فیلسوفان، نقشى بى بدیل دارد. از آنجا که این دسته از دانش هاى بشرى، به اکتساب نیاز ندارند، مى توانند پایه اى استوار براى دستیابى به دیگر دانش هاى بشرى باشند. توجه به ویژگى هاى بدیهیات، در عین حال که ما را از بسیارى از خطاهاى معرفت شناختى باز مى دارد، در پاسخ گویى به شبهه هاى فراوانى هم که امروزه دربارة بدیهیات طرح مى شوند، ما را یارى مى رساند. در این مقاله کوشیده ایم دو اصطلاح مختلف بدیهى را که کمتر بدان توجه مى شود، روشن سازیم و برخى از ویژگى هاى آنها را مقایسه کنیم. توجه به اختلاف دو اصطلاح «بدیهى به معناى اعم و بدیهى به معناى اخص» در تعیین انواع بدیهیات ضرورى است. گزاره هایى در سخنان فیلسوفان ما بدیهى شمرده شده اند، ولى امروزه بدیهى شمرده نمى شوند. هدف این مقاله، نشان دادن اختلاف نظر یاد شده در شمار بدیهیات است که با دقت در دو اصطلاح نانوشتة بدیهى و نظرى برطرف مى شود.