Ma`rif Aqli

مبحث معرفت لازم و کافی در دین جنبه های گوناگونی دارد: 1. کافی نبودن ظن و اعتبار نداشتن آن در حوزة اصول اعتقادی؛ 2. لزوم دست یابی به علم در این زمینه؛ 3. اعتبار داشتن یا نداشتن معرفت تقلیدی دراین زمینه؛ 4. معنای علم و معرفت لازم. گرچه اندیشمندان مسلمان، به ویژه متکلمان و اصول دانان، به سه امراول پرداخته اند، از مسئله اخیر غفلت ورزیده یا پاسخ آن را روشن تلقی کرده اند. در هر صورت، مسئله اعتبار معرفت ظنی در حوزه های مختلف دین، به ویژه در بخش عقاید، از گذشته ای بسیار دور، حتی در عصر شیخ الطائفه ابوجعفر طوسی (460 ق) نیز بررسی شده است. در میان متأخران، پژوهش های محقق قمی (1231 ق) و شیخ انصاری (1281ق). درخور توجه بیش تری است. حل این مسئله با نگاهی درون دینی به مبحث معرفت لازم و کافی در دین، که موضوعی معرفت شناختی با نگاهی برون دینی است، کمک شایانی خواهد کرد. از این رو، نخست نگاهی گذرا به دیدگاه های مطرح شده در این مسئله می افکنیم، سپس به بررسی و ارزیابی ادله آنها می پردازیم.