Ma`rif Aqli

این مقاله به بیان چهار نظریة معروف دربارة «چگونگی علم خداوند به آفریدگان پیش از آفرینش» و طرح نقاط ضعف و قوت هر کدام از آنها پرداخته است. این نظریه ها عبارتند از: (1) نظریة مشائیان که علم پیشین حق به موجودات را، حصولی و تفصیلی و خارج از ذات حق می دانستند؛ (2) نظریة شیخ اشراق که علم پیشین حق را اجمالی می داند؛ (3) نظریة ابتدایی ملاصدرا که علم حضوری حق تعالی به ذات خود را، مستلزم علم حضوری به موجودات پیش از آفرینش آنها می داند؛ (4) نظریة نهایی ملاصدرا که علم پیشین حق تعالی به موجودات را، حصولی، تفصیلی و در عین حال عین ذات پرودگار می داند. نویسندة این نوشتار، با بیان ضعف های سه نظریه اول، نظریة چهارم یعنی نظریة نهایی ملاصدرا را برئ از تمام آن اشکال ها می داند و به عنوان نظریة خود برمی گزیند.