Ma`rif Aqli

دو نظام فلسفی سینوی و صدرایی، تبیین های متفاوتی از حقیقت زمان و رابطه آن با حرکت ارائه کرده اند. زمان در اندیشه فلسفی ابن سینا از مقولات عرضی و کم متصل غیرقارالذات است. این دیدگاه با چند چالش مهم روبروست: یکی، ماهوی انگاری مفهوم وحقیقت زمان؛ دیگری، جدا انگاشتن حقیقت زمان از حقیقت موجودات مادی که لازمه اش انکار اسناد حقیقی زمان به موجودات مادی است؛ چالش سوم، ناسازگاری میان «انکار وجود خارجی حرکت قطعیه» و «تفسیر زمان به مقدار حرکت قطعیه» در نظام فلسفی سینوی است. صدرالمتألهین برای رفع این چالش ها، دیدگاه تازه ای مطرح کرده است. در اندیشه او، مفهوم حرکت جزء معقولات ثانی فلسفی است و حقیقت آن از سنخ ماهیت نیست. حرکت و زمان با یک وجود موجودند و زمان، مقدار حرکت جوهری اشیای مادی است.