Ma`rif Aqli

وجود برخی عوامل مشترک در عرفان و سوررئالیسم، عده ای را به برآن داشت تا حکم به مشابهت عرفان و سوررئالیسم کنند. عواملی همچون: شطح گویی های عارفان و نگارش خودکار سوررئالیست ها، ناهوشیاری بر خویشتن در لحظات سکر و فنا، جست وجوی راه رستگاری در مراحلی بالاتر از خویشتن معمول و زندگی عادی و در لحظات خلسه و اشراق، گونه ای عقل ستیزی، تأکید بر خیال، کوشش در شکستن غل و زنجیرهای خویش، تلاش در جهت تغییر دادن درک از دنیا، تأکید بر عشق و جست وجوی واقعیت در فراسو و در باطن واقعیت ظاهری از رهگذر خلسه، اشراق و ارج نهادن بر جنون، و رسیدن به معنا و حقیقت. اما تفاوت های میان این دو، تفاوتی عمیق و بنیادی است و اگر شباهتی وجود دارد، بیشتر در حوزه‌ی روش ها و ادعاها و آثار ـ البته در بستری بسیار متفاوت- است؛ ولی وجود همین شباهت ها، پژوهشگران را به مقایسه‌ی میان آنها برانگیخته است؛ درحالی که این دو، هم در مقصد و هم در راه و هم در برداشت خویش از انسان و لایه های نهان وجود او، تفاوت هایی ژرف با یکدیگر دارند.