Ma`rif Aqli

مرجعیت علمی که تبیین و تفسیر آیات مبهم و متشابه قرآن کریم و بیان معارف و احکامی است که به روشنی و آشکارا در مصحف شریف نیامده است (تا از هرگونه برداشت نادرست و نزاع علمی در میان مسلمانان پیشگیری کند)، یکی از شئون و وظایف رسول خدا صلی الله علیه و آله وسلم است که پس از ایشان، به اهل بیت علیها السلام واگذار شده است و همه مسلمانان در این مسئله هم داستان اند؛ برخلاف حاکمیت سیاسی که شیعه و سنی در آن اختلاف دارند. ما در نوشتار پیش ِرو برآنیم که این مسئله را با توجه به احادیث و سخنان محدثان سه قرن نخست اسلامی، أعم از صحابه، تابعان و شاگردان تابعان، با توجه به اهمیت دیدگاه آنها در میان مسلمانان، به ویژه اهل سنت، اثبات کنیم.  بااین حال، نقل حدیث از امامان معصوم علیها السلام و شاگردی در مکتب آنها و تمسک به سیره آن بزرگواران در استنباط احکام دینی، خود گواه و دلیل دیگری در پذیرش مرجعیت علمی آنها است که در این نوشتار بدان هم خواهیم پرداخت. هرچند بیشتر سخنان صحابه درباره برتری و جایگاه علمی امام علی علیه السلام است ولی بیان احادیثی همچون حدیث ثقلین و تصریح برخی از تابعان به مقام علمی و مرجعیت امامان دیگر، بر جایگاه علمی آن بزرگواران در نزد آنها دلالت دارد. افزون براین، کوشیده ایم تا از منابع غیرامامیه در سه قرن نخست اسلامی، روایت ها و آثار منقول در زمینه مرجعیت علمی اهل بیت علیها السلام آورده شود که نتیجه آن، پذیرش موضوع از سوی صحابه و محدثان غیرامامیه ای است که دیدگاه آنها از سوی اهل سنت پذیرفته شده است.