جايگاه و گونه‌هاى روش عقلى در علم کلام
چكيده
نوشتار حاضر بر آن است تا گوشه‌هايى از كاربرد روش عقلى را در حوزه كلام اسلامى بيان كند، و اينکه پيش از به كارگيرى تفكر عقلى در اين حوزه بايد به پيش‌فرض‌هاى آن ملتزم بود؛ يعنى اولاً، متكلم عقل را به منزله ابزارى مستقل براى كسب معرفت بپذيرد؛ و ثانياً، به حجيت آن معتقد باشد. از اين روى، تمام فرق شيعه وسنى، جز شمار معدودى همچون اهل‌حديث و اخبارى‌ها، روش تفكر عقلى را به رسميت شناخته‌اند، ولى ديدگاه‌هاى يکسانى در باب قلمرو عقل نداشته‌اند. به همين جهت، در اين نوشتار ملاک‌هاى افراط وتفريط در به کار‌گيرى عقل تبيين شده است.
از ميان فرق اسلامى، شيعيان با بهره‌گيرى از معارف ناب اهل‌بيت(ع) از عقل به منزله حجت باطنى، بنيان حيات معقول، راه خداشناسى و ابزار شناختِ خوبى‌ها و بدى‌ها بهره برده‌اند.
متكلمان در به كارگيرى تفکر عقلى در حوزه كلام به دو گروه طرفدار تفكر عقلى فلسفى و طرفدار تفكر عقلى غيرفلسفى تقسيم شده‌اند، كه تفكر عقلى فلسفى نيز خود به دو قسم تفكر عقلى فلسفى خاص و تفكر عقلى فلسفى عام تقسيم گشته است. مؤلف معيار اين تقسيم‌بندى را تشريح کرده است.
كليدواژه‌ها
روش عقلى، روش فلسفى، تفکر عقلى، تفکر فلسفى، تفکر عقلى فلسفى، تفکر فلسفى عام، تفکر فلسفى خاص، معتزله، اشاعره، شيعه، شيعه اماميه، اهل حديث، مکتب اهل‌بيت(ع)، روش اعتدال.