مبانی منطقی استقرا و تطبیقات معرفت‌شناختی آن در اندیشه شهیدصدر / محمدعلی اسماعیلی
Article data in English (انگلیسی)
چکیده
مسئله «استقرا» از گذشته دور تا اکنون در منطق، معرفت شناسی و فلسفه علم مطرح بوده و از زوایای مختلفی مورد بررسی قرار گرفته است. استقرا، به دو قسم تام و ناقص تقسیم می شود. آنچه بیشتر پژوهش ها را در باب استقرا به خود اختصاص داده، استقرای ناقص است. صحت استنتاج در استقرای ناقص بر اثبات سه اصل مبتنی است: الف).استحاله اتفاق و تصادف مطلق؛ ب) استحاله اتفاق و تصادف خاص؛ ج) توجیه تعمیم بر غیر موارد استقرا شده. اثبات اصول سه گانه بالا مورد توجه مکاتب مختلف فکری در باب استقرا واقع شده و هر کدام از طرفداران دیدگاه عقل گرایی ارسطویی و تجربه گرایی به ارائه تلاش هایی در این زمینه پرداخته است.
شهید صدر با طرح دیدگاه جدیدی به نام «دیدگاه ذاتی» در کتاب گران سنگ «الأسس المنطقیهْْ للاستقراء» به نقد و بررسی دیدگاه عقل گرایی ارسطویی و تجربه گرایی پرداخته اند.
در دیدگاه شهید صدر استقرای ناقص، مفید یقین موضوعی است و حصول یقین موضوعی، با طی دو مرحله توالد موضوعی و توالد ذاتی سامان می پذیرد. در مرحله اول، احتمال مورد نظر افزایش می یابد و در مرحله دوم به یقین موضوعی تبدیل می شود.
کلیدواژه ها
استقرا، توالد موضوعی، توالد ذاتی، حساب احتمالات، شهید صدر.
