معارف عقلی

چکیده

ارسطو نخستین منطق دانی است که «سور در ناحیه محمول» را معرفی و صدق و کذب گزاره های با سور در ناحیه محمول را بررسی کرده است. ابن سینا این گزاره ها را «گزاره های منحرفه» نامیده و احکام تناقض میان آن ها را بیان کرده است؛ اما از دیگر قواعد حاکم بر گزاره های منحرفه سخن نگفته است. گزاره های منحرفه به دو دسته تقسیم می شوند: آن ها که هم ارز یکی از محصوره های چهارگانة ارسطویی هستند و آن ها که چنین نیستند. این دو دسته با هم هشت محصوره را شکل می دهند که روابط آن ها را می توان در یک «مکعب تقابل» نشان داد. با صورت بندی این هشت محصوره در منطق جدید، به آسانی می توان نشان داد که همه این محصوره ها عکس مستوی دارند. در پایان، نشان می دهیم که قواعد اشکال اربعه برای این محصوره ها همان «قواعد انبساط قیاس» است و به قواعد ویژه برای هر شکل نیازی نیست؛ هرچند برای هر شکل نیز می توان قواعد مربوطه را بیان کرد.

کلیدواژه ها

عکس مستوی، محصورات چهارگانه، محصورات هشت گانه، قواعد انبساط.