معارف عقلی

شاید کسانی در برخورد با واژه «فلسفه» چنین گمان کنند که با پیشرفت دانش، ماشینی شدن زندگی روزمره انسان ها و گسترش فناوری اطلاعات، بشر امروز نیازی به فلسفه ورزی ندارد؛ در حالی که با نگاهی دقیق می توان دریافت که اگر اساس فلسفه ورزی همان اندیشیدن و تمسک به معارف عقلی باشد که هست، نه تنها علوم انسانی بر معارف عقلی و فلسفی بنیان نهاده شده است، بلکه حتی علوم تجربی نیز بدون آن راه به جایی نخواهد برد.

به وجود آمدن رشته هایی مانند فلسفه آموزش و پرورش، فلسفه اقتصاد، فلسفه سیاست و فلسفه حقوق، خود گواه روشنی بر این مدعا است. از ا ین رو، اندیشمندان دنیای امروز دیدگاه خود را درباره علوم انسانی در ضمن فلسفه های مضاف بیان می دارند و به جا یگاه ویژه این گونه دانش ها باور دارند.

همچنین ممکن است تصور شود میان فلسفه های مضاف که دارا ی ارزش عملی و کاربردی هستند، با فلسفه به معنای سنتی محض ارتباطی نیست، و در نتیجه، پرداختن به فلسفه های محض توجیهی ندارد!

آری، چه­ بسا در نگاه نخست و سطحی نتوان میان مباحث فلسفی سنتی مانند هستی شناسی، انسان شناسی فلسفی، خداشناسی فلسفی و فلسفه های مضاف ارتباطی یافت اما با نگرشی عمیق تر و دقیق تر می توان پی برد که اساس فلسفه های مضاف امروزین بر مباحث فلسفی سنتی قرار گرفته است؛ برای مثال، پذیرش مختار بودن انسان ـ به منزله اصل موضوع ـ در بسیاری از فلسفه های مضاف مانند: فلسفه اخلاق، فلسفه سیاست و فلسفه حقوق؛ همچنین باور به وجود غیرمادی نفس انسان که بنیاد بسیاری از فلسفه های مضاف به شمار می آید، ریشه در انسان شناسی فلسفی سنتی دارد. بنابراین نه تنها فلسفه ورزی به صورت کلی بیهوده نیست، بلکه حتی وانهادن پژوهش در فلسفه های سنتی نیز ناممکن است.

جانشین سردبیر