معارف عقلی

چکیده

بحث از مفهوم اسمای حُسنای الهی و اسم اعظم از دیرباز به تبع کاربرد آنها در قرآن و حدیث، در شاخه های مختلف علوم اسلامی مورد توجه قرار گرفته است و این موضوع در آثار علامه طباطباییŠ از نقش پر رنگی برخوردار است. این مقاله دیدگاه های علامه طباطباییŠ را در دو محور مورد تبیین و تحلیل قرار داده است که عبارت اند از:

1.        مفهوم اسم و مشتقّات آن در موارد کاربرد این واژه در مورد خداوند سبحان با ترکیب اضافی اسم خدا؛

2.        مفهوم اسم اعظم از منظر علامه طباطبایی.

مفهوم لغوی و عرفی اسم از دیدگاه علامه طباطبایی عبارت است از «لفظ دالّ بر مسمّی» که دیدگاه بیشتر لغت شناسان زبان عربی است و مفهوم عرفی اسم از نظر علامه همسان با مفهوم آن در لغت است؛ امّا مفهوم اصطلاحی اسم از دیدگاه علامه طباطبایی عبارت از ذات خداوند همراه با لحاظ یکی از صفات او است و این مفهوم خارجی و حقیقی و عینی است، نه ذهنی و اعتباری. اسم عینی خارجی با اسم لغوی، در مواردی با یکدیگر اختلاف وجودی و مفهومی دارند. درباره حقیقت اسم اعظم نیز دیدگاه علامه طباطبایی آن است که اسم اعظم مانند سایر اسمای حُسنای الهی از سنخ معنا و حقیقت است، نه از مقوله لفظ و یا تصوّر لفظی و لحاظ معنا در ذهن. تفاوت اسم اعظم با سایر اسمای الهی آن است که جامع ترین اسم است و تمامی اسمای الهی را فرامی گیرد و در میان اسمای الهی، اسم «اَحَد» دارای این ویژگی ها است. بنابراین اسم اعظم خداوند است.

کلیدواژه ها

اسم، اسم اعظم، علامه طباطبایی، اسمای حُسنای الهی، اسم لفظی، اسم عینی.