معارف عقلی

احسان سرخه ای*

عباس خدادادی**

چکیده

ابزار معرفت دینی، از مباحث محوری علم معرفت شناسی است. بررسی دیدگاه های علامه مجلسی درباره ابزار معرفت می تواند برخی زوایای این دانش در اعصار گذشته را آشکار سازد. پژوهه فرارو با روش کتابخانه ای و گاهی اسنادی به بیانات علامه مجلسی پیرامون روایات توانسته است به بررسی ابزار و راه های معرفت از دیدگاه او را بپردازد و برخی گزاره های متناسب با دانش معرفت شناسی نزد او را استخراج کند. او در آثارش، حس، عقل، شهود، وحی، الهام، تحدیث و مرجعیت دینی را ابزار معرفت دینی می داند. علامه مجلسی حس را ابزاری مهم در شناخت قلمداد می کند و آن را مصون از خطا نمی داند. او برخلاف تصور برخی، عقل را معرفت بخش می داند. وی شهود را ابزاری برای کسب معرفت به شمار می آورد و در برخی موارد، آن را متعلق به آخرت معرفی می کند. در نگاه علامه مجلسی، وحی مهم ترین ابزار معرفت است. از دیدگاه وی، الهام و وحی از منابع وثیق معرفت الهی هستند. تحدیث نیز ابزاری است که بعد از رحلت پیامبر صلی الله علیه و آله وسلم برای ائمه علیه السلام، معرفت بخش بوده است. وی یکی از عوامل گمراهی را بهره نگرفتن از ابزاری همچون مرجعیت ائمه علیه السلام در دین دانسته است.

کلیدواژه ها

ابزار معرفت، الهام، شهود، عقل، وحی، علامه مجلسی.