معارف عقلی

چکیده

یکی از اصلی ترین ارکان و اصول ادیان توحیدی، اصل نبوت است که خود مبتنی بر وحی است. در اینکه حقیقت وحی چیست و تنزل و دریافت آن چگونه است، آیا از سنخ کشف و شهودهای عرفانی است که از طریق تهذیب نفس به دست می آید یا با آن متفاوت است؟ میان متفکران اسلامی و غیراسلامی دیدگاه های متفاوتی مطرح شده است، که به دلیل اهمیت این موضوع و نیز طرح شبهات متعددی که گاه به عارفان هم نسبت داده می شود، در این نوشته می کوشیم تا با طرح دیدگاه یکی از برجسته ترین عارفان مسلمان، یعنی ابن عربی، به این مسئله و پاسخ برخی شبهات مربوط به آن بپردازیم. بنابراین هدف این نوشته تبیین دیدگاه عرفان در زمینه حقیقت وحی، نزول و دریافت آن و پاسخ به برخی شبهات مربوط به آن است.

آنچه از این تحقیق به دست می آید این است که وحی حقیقتی دور از دسترس عرفا و موهبتی الهی است که به هر یک از بندگانش که بخواهد عطا می کند؛ بنابراین هیچ کس از راه تهذیب نفس و مجاهدت و ریاضت نفسانی به آن دست نمی یابد. وحی حقیقتی است که از سوی خدای متعال نازل می شود و تنزیل آن جز به ارادة او انجام نمی گیرد و فرشتگان وحی نیز جز با امر الهی بر هیچ کس فرود نمی آیند و نقش انبیا و قوای وجودی آنان در طی نزول وحی فقط اظهار و نمایاندن آن است و هیچ گونه فاعلیتی ندارند و حتی الفاظ وحی قرآنی نیز از جانب خداوند القا شده است. بنابراین نه ذهنیات پیامبر و نه فرهنگ زمانة ایشان در حقیقت وحی تأثیری نداشته است.

کلیدواژه ها

وحی، ابن عربی، چگونگی نزول، مراتب نزول.