معارف عقلی

چکیده

ملاصدرا در مسئله اسما و صفات الهی با تکیه بر قواعدی همچون اصالت وجود و قاعده بسیط الحقیقه، اتصاف ذات خداوند به همه صفات کمالی را اثبات کرده و کثرت مفهومی اسما و صفات را همچون کثرت ماهیات، اعتباری و غیرمخل به وحدت و بساطت خدا می داند. عرفا نیز معتقد به عینیت ذات و صفات بوده و اسمای زائد بر ذات الهی را نفی می کنند. اما از سویی دیگر ظهور اسما و صفات را در مراتب تعینات حق تعالی و مادون مرتبه ذات می دانند؛ به گونه ای که مقام ذات از دیدگاه آنها غیرقابل شناخت و خالی از هر اسم و صفتی است. در نگاه نخست جمع بین عینیت ذات و صفات و نفی اسما و صفات از مقام ذات متناقض و غیرقابل جمع به نظر می رسد. در این مقاله سعی شده با جمع بین این دو سخن، تبیین صحیحی از دیدگاه عرفا درباره رابطه ذات و صفات ارائه گردد. پس از آن مقایسه ای بین دیدگاه حکمت متعالیه و عرفان در این مسئله انجام شده است.

کلیدواژه ها

اسما و صفات الهی، عرفان، حکمت متعالیه، غیب الغیوب، مرتبه احدیت، مرتبه واحدیت.