معارف عقلی

چکیده

در میان صفات خدا، بحث از «اراده»، از دیرباز، مورد توجه و عنایت فیلسوفان و اندیشمندان قرار گرفته است. در این میان، ملاصدرا به عینیت صفات با ذات و همچنین وحدت صفات با یکدیگر قائل شده است و حق تعالی را چه در مرتبه ذات و چه در مرتبه فعل، مرید می داند و با استناد به براهینی مانند برهان «صدیقین» و برهان «بسیط الحقیقه» به اثبات این مسئله می پردازد. از منظر معناشناسی، او معتقد است اراده خداوند، همان علم او به نظام احسن است که عین ذات او و عین داعی است. برخلاف صدرالمتألهین، علامه طباطبایی اراده را تنها صفت فعل دانسته و برگرداندن آن به علم را صحیح نمی داند. وی از طریق لوازم فعل، اراده را برای خداوند اثبات می کند. با وجود این، در بحث «مشیت»، هر دو فیلسوف، خداوند را چه در مقام ذات و چه در مقام فعل دارای مشیت می دانند و قائل به مشیت تکوینی و تشریعی حق تعالی هستند.

کلیدواژه ها

اراده، مشیت، علم، داعی، صفات ذات، صفات فعل.